Nauka o imenima se zove onomastika, što se u našem jeziku može prevesti kao ‘imenovanje’, odnosno ono što se odnosi na imenovanje.
Pojam je nastao od grčke reči onoma, ὄνομα, što upravo znači ‘ime’. Tradicija davanja ličnih imena je veoma stara.
Prema naučnim istraživanjima, neka od prvih ličnih imena data ljudskom biću potiču iz perioda pre samog osvita civilizacije.
Na primer, ostaci stare kineske grnčarije, koji datiraju iz perioda sedmog milenijuma pre nove ere, obeleženi su posebnim simbolima koji nisu deo pisanog jezika, već lični simboli osoba koje su te predmete posedovale. Drugim rečima, radi se o nekim od prvih imena!
Poreklo i značenje imena Luka
Luka je muško ime koje potiče iz grčkog jezika, sa korenom reči Λουκάς, luks, koja označava ‘svetlo’, a možemo ga prevesti i kao ‘onaj koji svetli, svetao, sjajan’ i slično.
Prema drugom tumačenju, ime se izvodi iz latinske reči lucus, koja se odnosi na pojam ‘svetog drveta’.
Naravno, ne treba tu zaboraviti ni srodna latinska imena poput Lucius, koja se takođe vezuju za pojam svetlosti, poput grčkog luks. Pored toga, ime Luka se odnosi i na žitelje jedne oblasti u Italiji, te u tom smislu označava ‘čoveka iz Lukanije’.
Ime Luka je veoma staro, a najčešće ga vezujemo za jednog od jevanđelista, apostola Luku. U Bibliji, imena nose simbolična značenja,pa tako i Luka, kao jedan od autora kojima se pripisuje sadržaj Novog Zaveta, nosi jedno simbolično i po svom značenju ‘prosvetljujuće’ ime.
Ponekad je veoma zanimljivo razmišljati o tome koje su sve slavne ličnosti ili poznati likovi iz istorijskih izvora nosili vaše ime. Takođe, imena možemo posmatrati i iz ugla popularne kulture, literature, fikcije uopšte.
Kada naše ime povežemo sa nekom ličnošću koja nam je iz nekog nama posebnog razloga jako zanimljiva, a posebno ukoliko ta figura u nama izaziva veliko divljenje i poštovanje, čini nam se kao da i naše lično ime dobija neku posebnu moć.
Sasvim je prirodno da se u toku života identifikujemo sa raznim ljudima i tražimo uzore u onima koji na nas ostavljaju najveći utisak.
Takođe, imena predstavljaju i tradiciju, odražavaju našu kulturnu baštinu, veru, običaje ili bilo šta drugo sa čime se možemo positovetiti u kulturno istorijskom smislu.
Imena odražavaju porodične vrednosti i porodičnu tradiciju, pa tako u nekim zemljama vlada običaj da se imena dece izvode iz očevog imena ili se na poseban način konstruišu tako da odražavaju porodičnu pripadnost.
Naravno, ovo sve zavisi od kulture i običaja naroda kome neko pripada. U tom smislu, hajde da pogledamo neke od primera starog, svetlonsosnog imena Luka.
Sveti Luka
Jevanđelist Luka jedan je od četiri jevanđelista, četiri autora kojima se prepisuju kanonski tekstovi Novog Zaveta. Apostolu Luki se pripisuje autorstvo nad Jevanđeljem po Luki kao i Delima Apostola.
Ovo znači da je autor koga znamo pod imenom Luka doprineo delu većem od četvrtine celog Novog Zaveta. Novi Zavet Luku pominje kratko, nekoliko puta.
U tim navodima, Luka se pominje kao lekar i učenik apostola Pavla. Od najranijih dana hrišćanstva, vernici su se odnosili prema Luki kao prema svecu. Rimokatolička crkva Svetog Luku smatra zaštitnikom umetnika, lekara, hirurga, učenika i mesara.
Srpska pravoslavna crkva praznik Svetog Luke jevanđelista slavi 31.Oktobra. U našem narodu slava je poznata pod imenom Lučindan.
Prema nekim verovanjima, Sveti Luka je lično poznavao Bogorodicu, te da je ikona koju je svetac naslikao najverniji prikaz Isusove majke. Sveti Luka se smatra i za osnivača hrišćanskog ikonopisa.
Sveti Luka je hrišćansku veru propovedao po Makedoniji, Dalmaciji i Italiji, a stradao je mučeničkom smrću, u svojoj 84. godini.
Popularnost imena Luka
Muško ime Luka je od 2000. jedno od omiljenih imena u regionu. Recimo, jedne godine ime Luka je je bilo prvo na listi imena u gradovima Beogradu i Zagrebu, ali je bilo isto toliko popularno i u Crnoj Gori, pa i Sloveniji.
Ovo lepo i zvučno ime je veoma prisutno i na drugim jezicima, pisano u različitim varijantama i oblicima. Na primer, ime Luka Italijani pišu sa slovom c, kao Luca, ali se ime izgovara na isti način.
Kod Mađara i Hrvata, ime se piše baš kao i u Italiji, a izgovara se kao Luca i u tom slučaju predstavlja žensko ime.
Kada se ime Luca koristi kao žensko, ono je zapravo skraćena verzija imena Lucia. Mi je možemo navesti i kao Lucija, a ovo ime takođe poreklo vodi od termina za svetlo.
Na popularnost imena Luka je svakako uticala i poznata pesma Suzan Vega, „My name is Luka“.
Ime Luka, u svom svojim varijantama, veoma je popularno na različitim govornim područjima. Hajde da pogledamo kako se ime Luka javljau drugim jezicima.
Varijante imena Luka u drugim jezicima
Na nemačkom jeziku ime se takođe javlja u obliku Luka. U Italijanskom, Luca, kao muško ime, a Lucrecia, Lucia u ženskoj varijanti. Na Mađarskom se ovo ime javlja u obliku Luca i u tom slučaju je žensko, baš kao i mađarsko ime Lucia.
Na grčkom jeziku se javlja kao Louka i muško je ime. U hrvatskom jeziku nailazimo na dve varijante, od kojih je jedno žensko a drugo muško ime, Luca i Luka, sa izgovorima upravo onako kako su imena i napisana.
U Francuskom jeziku nailazimo na oblik Luc, na engleskom Luc, kao muško i Lucy kao žensko. Ovo su bile varijante samog imena Luka.
Međutim, imena istog značenja nalazimo i u formi Lukas, pa sa tim u vezi navodimo i druge verzije.
Na engleskom govornom području, veoma je popularno ime Luke. Na grčkom jeziku je to Loukas, a na mađarskom Lukács.
Veoma slično mađarskom imenu je i češko muško ime Lukáš, te i poljska varijanta Łukasz. Na latinskom jeziku smo ovo ime mogli da nađemo u verziji Lucanus i Lukian.
„My Name is Luka“
Pesma muzičarke Suzan Vega, “My Name is Luka”, objavljena je prvi put 1987. godine. Pretpostavlja se da je popularna pesma bila jedan od uzroka iznenadne popularnosti imena Luka širom Evrope.
Verovatno ste nekad čuli ovu popularnu numeru sa kraja osamdesetih godina prošlog veka, ali je moguće da se nikada niste zapitali o čemu ona zapravo peva.
Mada sama pesma ima veoma prijatnu melodiju i lako se sluša, tekst ove pesme ostavlja sasvim drugačiji utisak.
Da li želite da čujete? Pesma “My Name is Luka” zapravo govori o nasilju u porodici i to iz perspektive ugroženog deteta. Ova pesma oslikava stav autorke prema sistemu i društvu koje ovakve probleme ignoriše.
Iako je značanje popularne numere u neku ruku mračno, možemo to posmatrati i sa vedrije strane. U ovom slučaju, Luka je zaista svetlost, ona koja pokušava da da glas ugroženima i obasja dan.